Pandemi döneminde neredeyse her alanda olduğu gibi kültür sanat ve düşünce alanlarında da ciddi sorunlar ve buna bağlı olarak önemli değişimler yaşandı. Türkiye’de kültürün, sanatın ve düşüncenin ana yatağı olan dergilerin, bu süreçten nasıl etkilendiği görmek adına ülkemizin önde gelen editörleri ve dergi temsilcileri ile bir soruşturma yaptık.
Soruşturmamıza katılan değerli dergicilere teşekkür ederiz.
Ali Haydar Haksal: “Okuma yazma faaliyetleri çok hızlandı.”
Salgın döneminde dergimizi düzenli olarak yayımladık. Süreçte bir aksama olmadı. Ancak insanların ulaşma çabaları sınırlı kaldı. Örneğin Üstad Sezai Karakoç ile Nuri Pakdil özel sayılarımız nitelikli ve önemli olmalarına karşın yeterince ilgi görmedi. Dergiye bu süreçte çok yazı akını oldu. Özellikle eve kapanıldığı dönemde insanlar okuma ve yazma faaliyetleri daha çok hızlandı. Okumadan çok yazma faaliyeti desek daha doğru olur. Sokağa çıkma süreci ve günleri azalınca yazı akışı da durdu. Asıl önemlisi asıl yazanlarda bir ivme oldu. Kültür ve düşünce öncelik olmadığından üzülerek belirtelim ki normal seyrinde devam etti ve ediyor.
A. Ali Ural: ” Edebiyat her zaman seçkin takipçilerini bulur.”
Bir derginin sarsılmadan varlığını sürdürebilmesi için istikrar ve fedakarlıkla yönetilmesi gerekir. Yayıncılık, sadece pandemide değil öncesinde de çeşitli yorgunluklarla sınanıyordu. Dergi çıkarmanın sabır ve sevda işi olduğunu bilenler beklenmedik iklimlere karşı dayanıklılığını koruyabilir. Nitelikli bir edebiyat dergisi yoluna çıkan rüzgârı kendine katmanın yolunu bulur. Böylece dergiler yaşadığımız çağa tanıklık ederken şeffaf bir hafıza görevi üstlenirler. Karabatak dergisi bizim için pandemiden önce neyse şimdi de odur. Edebiyat her zaman seçkin takipçilerini bulur.
Ahmet Murat: “Dergiyi mekân olarak özledik”
Biz dergiyi evden hazırlamaya başladık, sanırım bu duruma da alıştık. Ofis ortamında, doğaçlama beliren fikirler ve bu fikirlerin karşılaşmaları, dergilere geçerken uğrayan dostlar dergileri besleyen kaynaklardandır. Dolayısıyla bundan da mahrum kaldık. Kitabevleri ya da bayiler eski trafiğini kaybettiği için, sahada dergilerin okurla buluşmalarında zorluklar ortaya çıktı. Kısacası, dergileri aynı zamanda insanları buluşturan mekanlar olarak görmeyi özledik.
Furkan Çalışkan: “Dergilerin dinamizmine ciddi darbe”
Pandemi dönemi, bütün matbu yayınlar için çeşitli zorlukları beraberinde getirdi. Kitapevleri ve gazete bayilerinin hayatın günlük akışı içindeki yerlerini kaybetmeleri okur ile dergilerin iletişimine darbe vurdu. Bu iletişim kopukluğu dijital mecralarda yazarlar ve editörlerin daha aktif olması ile bir nebze giderilse de, dergilerin dinamizmine ciddi darbe vurmuş durumda.
Yusuf Temizcan: “İçerik Kral Kalmaya Devam Edecek”
Türkiye’de ve dünyada salgının etkileri sarsıcı bir şekilde hissediliyor. Muhtemelen önümüzdeki birkaç yıl daha hissetmeye devam edeceğiz. Pek çok alan, sektör gibi dergiler de bu süreçten elbette olumsuz etkilendi. Satışlar düştü, aboneler azaldı, reklam verenlerin çekimserliği arttı… Sahici okurlar elbette dergisiz yapamazlar ama onların sayısı çok çok az. Dergilerle ilgilenen genel kitle, ne yazık ki zor zamanlarda önce kültür sanattan vazgeçiyor. Daha pahalı alışkanlıklarını sürdürüyorlar. Bu maalesef böyledir.
Dergilerin genç yazarları geniş kitlelerle buluşturmak, edebiyatın ve fikrin canlılığını ortaya koymak gibi hayati vazifeleri var ve bu vazifeyi sürdürmek için destek almaları şart. En başta okurların dergilere sahip çıkması lazım. Sonra reklam veren şirketlerin, kamu kurumlarının destek vermesi muhim.
Gelgelelim salgın süreci tüm olumsuz etkilerin yanında dijital araçları daha iyi kullanmamız için bizi zorlaması gibi olumlu katkılar da sundu. Turkcell Dergilik gibi mecralar muhtemelen daha da güçlendi bu dönemde ve bu çok iyi bir şeydi. Salgının ilk aylarında pek çok büyük dergi o ayki sayılarını ücretsiz erişime açtı. Şu an bazı dergiler hibrit modelle hayatlarına devam ediyor. Hem matbu yayınını sürdürüyor hem de online erişime kendini açıyor. Bu bence daha sağlıklı bir yöntem.
Dün de bugün de muhtemelen gelecekte de önemli olan nerede ne yazdığınız değil, nasıl anlattığınız olacak. Yani içerik hep kral olarak kalmaya devam edecek. Buraya odaklanmak gerek diye düşünüyorum.
Metin Uçar: “ Değişime ve yeniliğe vesile”
Pandemi dönemi bütün dünyayı ve pek çok alanı etkisi altına aldığı gibi dergicileri ve dergileri de hem müspet hem menfi manada etkilemiştir. Hızla dijital dönüşümün etkisi altına giren dünya ile birlikte veri paylaşımı ve erişimi de hızla dijitalleşmekte ve üretimi de buraya taşımaktadır. Bu alışılmış dergicilik açısından menfi gözükürken, diğer taraftan yeni bir bakış açısı geliştirmeye ve bu alanda çalışma yapmaya -biraz da mecburiyetle- vesile olmuştur.
Pandeminin “evde kal etkisi” pek çok alışkanlık gibi alışverişi de etkilemiş, buna bağlı olarak kargo taşımacılığı önemli olurken, artan taşıma fiyatları, hemen hemen derginin maliyetine taşınınca dergi/ci/ler olumsuz etkilenmiştir.
Diğer taraftan evde kalmak ve insanın kendisine zaman ayırma aralığının artması ciddi içerik üreticilerinin, hele güncel platformlara taşınabilmişse, güzel dönüşlere ve istifadelere sebep olduğu da önemli bir veridir. Mesafe ve dışarı çıkma yasakları yüz yüze çalışmaları etkilemişse de durduramamış, çalışmalar online olarak devam etmiştir.
Bizim açımızdan müteessir olduğumuz önemli meselelerden birisi, her sene yaptığımız uluslararası dergi buluşmalarını geçtiğimiz sene yapamamış olmaktır. Fakat bu sene inşallah bu çalışma yapılacaktır. Değişmeyen tek şey değişimdir, ümit ederiz ki değişim iyi ve güzele devam eder ve bizler de hazır olabiliriz.
Tuba Nur Sucu: “Dijital sayılar okuru da dergiciyi de tatmin etmedi”
Gençlik dergileri için okurla fiilen buluşmak çok önemli. Bu toplu buluşmalar heyecan ve motivasyon konusunda, içerik bağlamında ve ekonomik anlamda ciddi artılar sağlıyor. Bu imkanın en rahat sağlandığı alan olan Uluslararası Dergi Fuarı bu yıl pandemi şartları sebebiyle yapılamadı. Gençlik dergilerinin alternatif alanları olmadığı için fuarın yapılamaması son derece olumsuz etkiler gösterdi.
Pandemi genç dergiciler için önceleri, kısa süreceği umuduyla güzel bir verim alanı sağladı. Dergiler yeni sayılarını dijital bir şekilde hazırladı ve yayımladı fakat uzayan süreçle birlikte zorluklarla karşılaşıldı. Bu dijital sayılar, okuru da dergiciyi de aynı oranda tatmin etmedi. Birçok dergi yayın hayatına ara verdi veya kapandı.
Pandemi dergiciliği etkilemiş olsa da bu döneminin geçeceğini, yine güneşli günlerde yeni dergilerde okurlarımız ile buluşacağımızı biliyoruz. Kapanan dergilerin ekiplerinin yeni dergilerle dönmesini, yayına ara veren dergilerin sahalara tekrar dönmesi için elimizden geleni yapacağız.
Fatma Betül Akçalı: “Okul dergiciliği başlangıç noktası”
Okul dergiciliği bir öğrencinin kültür hayatı ve dergicilikle buluşması için önemli bir başlangıç noktasıdır, bu yüzden bizim için önemi büyük. Fakat her güzel şey gibi zorlukları da var, pandemi döneminde bu zorluklar iyice arttı.
Hazırlık aşamasında olan dergilerde mizanpaj ve içerik konusunda sıkıntı yaşanırken hazırlığı tamamlanmış dergilerde ise basım konusunda sorunlar yaşanıyor. Okuldan mezun olmuş öğrenciler veya sınava hazırlanan lise son sınıf öğrencileri, okullar kapalı olduğundan dergilerini alt dönemlere devredemedikleri için yeni sayı hazırlığı sürecinde ciddi zorluklar yaşıyorlar. Bu devir sorunu ise okul dergilerinin verimliliğini ciddi ölçüde düşürüyor. Bu nedenle dergilerin alt dönemlere aktarılması derginin sürekliliği açısından büyük önem arz ediyor.
İstişarenin son derece önemli olduğu dergi hazırlık sürecinde okulların açılması ve okul idareleri tarafından dergici öğrencilere destek olunması bu noktada sunulabilecek çözüm önerileri arasında. Biz de kurum olarak bu süreçte okul dergilerine gereken desteği vermeye hazırız.
